دانشنامه جهاد

نویسنده کتاب «دانشنامه جهاد» می‌گوید: این کتاب را به یک مقدمه، ده باب و یک خاتمه تقسیم کردم که هر باب مشتمل بر چند فصل است.

بعد از مقدمه به تعریف واژگان و مفاهیم اساسی پرداخته شده که بحث متمرکز بر آن­هاست.

باب اول: حقیقت جهاد، مفهوم و حکم جهاد، مشتمل بر شش فصل.

باب دوم: انواع و مراتب جهاد، مشتمل بر هشت فصل.

باب سوم: جهاد از دفاع تا هجوم، مشتمل بر یک پیشگفتار و دوازده فصل.

باب چهارم: اهداف جهاد در اسلام مشتمل بر یک پیشگفتار و پنج فصل.

باب پنجم: جایگاه جهاد و خطر دست کشیدن از آن و آماده کردن امت برای آن، مشتمل بر شش فصل.

باب ششم: ارتش جهاد اسلامی، واجبات، آداب و قوانین آن، مشتمل بر پنج فصل.

باب هفتم: جنگ به چه منتهی می‌شود؟ مشتمل بر پنج فصل.

باب هشتم: بعد از جنگ چه؟ مشتمل بر شش فصل.

باب نهم: جنگ در دایره‌ی اسلامی، مشتمل بر یک پیشگفتار و سه فصل.

باب دهم: جهاد و مسائل معاصر امت، مشتمل بر هفت فصل.

و بعد از آن پس‌گفتار می‌آید.

بنده [یوسف قرضاوی] ادعا نمی‌کنم که حق موضوع را ادا کرده‌ام، ولی تلاشم را به کار بردم تا به‌قدری که می‌توانم به دستاوردهای جدید برسم، فرا بگیرم، بخوانم و مسائل را خوب هضم کنم. از متقدمان و متأخران، نوآوران و معاصران، مؤیدان و معارضان، دین‌گرایان و دنیاگرایان بخوانم، بررسی کنم، مقایسه و موازنه کنم، با تأنی ترجیح دهم و با بینه انتخاب کنم... «از مقدمه‌ی کتاب»

شیوه­‌ی نگارنده در این کتاب بر مجموعه‌ای از عناصر اساسی استوار است:

اول: قرآن

تکیه­‌ی اساسی بر نصوص قرآن کریم است، چون قرآن اولین مصدر و منبع اسلام است که شک و اختلافی در آن نیست و با تواتر یقینی به طور قطع ثابت شده است. در سینه‌ها حفظ شده، بر زبان‌ها خوانده شده و در مصحف­‌ها نوشته شده است. این اصلی است که کسی از امت در آن اختلاف ندارد.

دوم: تکیه بر سنت صحیح

تکیه بر سنت صحیح و ثابت ­شده از رسول‌الله از قبیل گفتار، کردار و تقریرات روایت شده با احادیثی که سندشان صحیح و بدون انقطاع، شذوذ و علت است و متنشان تعارضی با آیات، یا احادیث دیگر و یا منطق دانش و عقل ندارد؛ به گونه‌ای که بیان‌کننده‌ی آیات قرآن باشد و معارض آنان نباشد و همسو با کتاب و میزانی باشد که خدا فرستاده است.

سوم: بهره‌گیری از دریای فقه

بهره­‌گیری از گنجینه‌های فقه اسلامی و ذخایر دریایی آن، بدون طرفداری از یک فقه و پرداختن به یک امام مشخص از شیوه‌های نگارنده است.

چهارم: مقایسه‌ی اسلام با دیگر ادیان

در مقایسه و مقارنه­‌ی دیدگاه­‌ها و آرا به فقه اسلامی و مدارس آن بسنده نشده است، بعضی اوقات بین فقه شریعت اسلامی و قوانین وضعی غربی مقارنه شده است.

پنجم: ارتباط با واقعیت موجود

فقه با واقعیت زندگی امت در جهان ارتباط دارد و کارکرد فقه، درمان یا پیدا کردن دارویی از داروخانه­‌ی شریعت زیبا است و نه خارج از آن؛ و پاسخ­گوی هر سؤالی است که فرد و جماعت درباره‌ی دین و زندگی مطرح می­‌کنند. با فقه است که مسیر متمدنانه‌ی امت در پرتو نور احکام شریعت زیبا و روشن می­‌شود.

ششم: انتخاب میانه‌روی

در این کتاب روشی برگزیده شده است که خداوند نگارنده را در انتخاب و ترجیح آن در دعوت، تعلیم، فتوا، تحقیق، اصلاح و تجدید موفق کرده است و آن میانه‌روی و اعتدال است.

و نیز در پاسخ به این سؤال که «چه کسی به پژوهش نیاز دارد؟» نگارنده افرادی را که به آن نیاز دارند به ترتیب زیر در مقدمه آورده است.

1- علمای شریعت

2- حقوق‌دانان

3- اسلام‌‌گرایان

4- مورخان

5- اندیشمندان

6- خاورشناسان

7- اصحاب گفت‌وگو

8- سیاستمداران

9- نظامیان

10- همه­­‌ی اهالی فرهنگ