کتاب «واکاوی مبانی حدیث شناسی؛ تحلیلی بر الرسالة في علوم الحديث استاد ناصر سبحانی» شرح «رسالة في علوم ‏الحدیث» ناصر سبحانی است.

نویسنده به بررسی احادیثی که تحت ترغیب و ترهیب وعاظ و سخن‏وران و یا توسط افراد متملق نزد خلفا در کتب حدیثی ذکر شده و موجب برداشت نادرست مسلمانان و سوء استفاده غیرمسلمانان شده پرداخته است. وی با مقایسه این دسته از احادیث با سیره رسول‏ اللهﷺ و استخراج تناقضاتی که در احادیث و سیره اصحاب و اهل بیت ایشان هست، اسرائیلیات احادیث را مشخص نموده است.

موضوع بررسی احادیث نبوی و جداکردن صحیح از غیر صحیح بسیار مهم است تا مسلمانان بدین‌وسیله به آنچه از رسول خدا برای آن‏‌ها نقل شده، اطمینان پیدا کنند. مؤلف تلاش دارد تا معیاری به دست دهد که به کمک آن بتوان مطالبی را که منافقان و به‏ ظاهر مسلمانان به دروغ و نیرنگ وارد دین کرده و به پیامبر نسبت داده‌اند و مطالبی که به قصد ترغیب و ترهیب مردم از سوی وعاظ وارد دین شده است، و نیز سایر مطالبی که به قصد تملق نزد خلفا و تأیید و دفاع از آرا و نظرات و دلایل دیگر توسط جاعلین وضع شده و وارد دین شده است را مشخص کند که تمام این مسائل در فاسد کردن و انحراف فکری بسیاری از مردم تأثیر داشته‏‌اند و باعث شده دشمنان از این رهگذر طعن‏ه‌هایی را متوجه اسلام نمایند.

استخراج اسرائیلیات از احادیث واقعی پیامبرﷺ در تمام ادوار اسلامی از مسائل مهم محدثین بوده است و کسانی مانند ابن تیمیه و شاگردش ابن قیم جوزی تلاش بسیار نموده‌اند؛ اما علی‌رغم شدت و دقت کافی، این تلاش‏‌ها کافی نبوده و متأخرین علاوه بر بررسی احوال اشخاص و راویان احادیث، به بررسی متن خود حدیث نیز پرداخته‌اند. آن‏‌ها همچنین احوال و اعمال و سیره رسول خدا را با احادیث مقایسه و تطبیق نموده‏‌اند تا اگر تناقضی هست، برطرف شود.

استاد تحسین محمد غریب، مؤلف این کتاب از علمای معاصر اقلیم کردستان عراق است.