پیامبر و شیوه اصلاح خطاها

در دنیایی که غبار سنگین مادی‌گرایی بر پرتو روحانیت سایه افکنده است، الهام گرفتن و به کار بستن رهنمودها و عملکردهای رسول رحمت برای میل به سبک زندگی اسلامی به شیوه و سیاق عملی تلاشی ستودنی است که در جای جای کتاب «پیامبر و شیوه اصلاح خطاها» موج می‏‌زند؛ نمونه‌های تطبیقی و عملی از زندگی رسول الله صلّی الله علیه وآله وسلّم را توامان با خطاها و اشتباهات زندگی امروزی به شکلی عملی و قابل فهم برای مخاطب عام و نیز نزدیک و هماهنگ کردن راه حل های عملی نبی صلّی الله علیه وآله وسلّم با ایجاد مهارت های تعامل در زندگی روزمره هدفی است که نویسنده در لابلای شناسایی و ارزیابی و اصلاح خطاهای رایج دنبال می‏‌کند و در این مهم گاه گریزی به تجربه‌های تربیتی رسول الله و پذیرش و اجابت امر رسول الله از سوی اصحاب و امهات المومنین رضی الله عنهم اجمعین می‏‌زند و با استناد به آیات قرآن کریم و نصوص به ابعاد و عرصه‌های مختلف زندگی مسلمان معاصر با هدف اصلاح و روشن ساختن خطوط اصلی تربیت می‏‌پردازد.

بهترین کلام‌ها، کلام خداوند است و بهترین رهنمودها، رهنمود محمد صلّی الله علیه وآله وسلّم است. برنامه بی‌نظیری که همه بشریت را سعادتمند می‏‌گرداند و آن‌ها را به کمال و رشدی می‌رساند که در این زندگی برای هر یک مقدر شده است.

این کتاب، اصول و مبانی برنامه‏‌ی‏ دائمی زندگی انسان نوخواه تجدد طلب را پایه‌ریزی می‏‌کند و شناخت جزئیات را به خود می‏‌سپارد تا رابطه‏‌ی‏ اجزای زندگی مترقی و نوینش را کشف و چگونگی اجرای آن را شناسایی کند و برابر شرایط و اوضاع زندگی و ابهامات آن، اقدام نماید طوری که با اصول این برنامه دائمی، اصطکاک نداشته باشد. ارزش این برنامه در این است که متوازن و با فطرت بشر سازگار است؛ چون جسم را نمی‏‌آزارد تا روح رشد کند و روح را نادیده نمی‏‌گیرد تا جسم به لذتش برسد. دعوت رسول الله صلّی الله علیه وآله وسلّم رحمت بود و اسلوبش در اصلاح خطاها نیز رحمت بود و سیره هدایتگر و سخنش فصل الخطاب و اخلاقش قرآن بود. آنچه رسول الله صلّی الله علیه وآله وسلّم به سوی آن دعوت می‏‌دهد یقیناَ دعوت به آراستن و پیراستن است؛ پیراستن وجدان و احساس، کردار و رفتار و پاک شدن زندگی از هر نوع آلودگی.

محمد صلّی الله علیه وآله وسلّم به یارانش اخلاق پسندیده را آموخت، دل‌ها را پاکیزه و سرشت‌ها را پیراسته و روان‌ها را بر التزام به فرامین الهی تربیت کرد و از منهیات بازداشت.

در این کتاب آن دسته از احادیث پیامبر که طی آن خطاها یا منکراتی در عصر نبوت رخ داده بود، گردآوری شده و از خلال آن روش تربیتی – ارشادی پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم در چگونگی ارزیابی و اصلاح خطاها مورد توجه قرار داده است.

بازگو کردن و بیان نمودن برنامه رسول الله در ارزیابی و اصلاح خطاها، ایرادهای برخی از نظام‌های تربیتی نوین را برملا می‏‌کند؛ زیرا به یقین در آن‌ها موارد تناقض زیادی وجود دارد که با احکام اسلامی و اخلاق پسندیده و آدابش همخوانی ندارد مانند افسارگسیختگی در زمینه اختلاط زن و مرد و از این مسائل. لذا شایسته نخواهد بود که مربی توسط این نظام‌ها که با آئین راستینش در تضاد است، فریب خورد بلکه برعکس او باید به برنامه استوار اسلام در زمینه‏‌ی‏ ارزیابی و اصلاح خطاها پایبند باشد و به دین بزرگی که پیش روی دارد افتخار کند و چنگ بزند. دینی که محصول اراده‏‌ی‏ آفریدگار بشر است نه ساخت بشر! ره‌آورد پیامبری بزرگ که با وحی آسمانی پشتیبانی شد.

این نکته ثابت است که رسول الله صلّی الله علیه وآله وسلّم پیشوای همه معلمان و سرور همه مربیان است و او نخستین دعوتگر تبلیغ رسالت والای اسلام، صاحب دعوت، مربی بشریت و معلم انسانیت است. همان کسی که خداوند، با نبوت او دل‌های گمراه بسیاری را به نور گرائید و چشم‌های کور و گوش‌های کر را گشود. در حقیقت ایشان مبانی اساسی تربیت را برای همگان، پایه‌ریزی کرد تا در هنگام تعامل با دیگران از آن بهره بگیرند و با روحیات مختلف بشر چه روستایی و شهری، بزرگ و کوچک، دانا و نادان، شوهر و همسر و ... نیک و موفق عمل کند.

ایشان برای همگان، افق‌هایی جدید و راهکارهایی نو عرضه کردند، مطلبی که بیانگر پختگی شخصیت ایشان در تمامی عرصه‌های زندگی است. شاید آنچه بشر پس از رسالت ایشان به دست آورده است بهترین گواه این مدعا است و حکمت والا و مهارت بی‌نظیر آموزشی-تربیتی ایشان را به نمایش می‏‌گذارد.

شناخت هنر و مهارت تعامل موفق با خطاهای مردم و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز با آنان در پرتو سیره نبی، مربی و دعوتگر را از مهارتی برخوردار می‏‌کند تا کارها را در جای خود انجام دهد. لذا جایی که نیاز به نرمی است، او دیگر تندخو نخواهد بود و نیز اطلاع داشتن از مهارت نحوه تعامل با خاطاهای دیگران و چگونگی اصلاح آن با معیارهای آموزشی پیامبر، مربی را به تأمل وا می‏‌دارد که با طبعیت شرایط و اخلاق طرف مقابلش با حکمت رفتار نماید کما این که رسول محبوب او در تعامل با سایر افراد بسیار بسیار به نرمی و دل‌پذیری اخلاق معروف بود و خطاهایی را که از عموم مردم سر می‏‌زد برحسب شرایطشان مورد ارزیابی و اصلاح قرار می‏‌داد.

باری کتاب حاضر نمونه‌های تطبیقی و عملی از زندگی رسول الله در خصوص شناخت روش ارزیابی و اصلاح خطاها در عرصه‌های مختلف را مورد کاوش قرار می‏‌دهد تا هرکس به اندازه وسع خود از آن بهره‌مند شود و همگان را بر آن می‏‌دارد تا در زمینه‏‌ی‏ تعامل و سبک زندگی اسلامی به منبع اصلی قرآن کریم و سنت گرانقدر نبوی مراجعه نمایند و بر همین اساس، مبنا را بر بنا نهادن چهل و پنج اصل اخلاقی قرار می‏‌دهد که در طی آن مخاطب تجلی و پاره‌هایی از زتدگی خویش را می‏‌یابد و نمونه‌های بی‌نظیری از تعامل رسول الله با یاران و امهات المومنین رضی الله عنهم اجمعین به مخاطب عرضه می‏‌دارد که فهم و درک اخلاق و شیوه رسول الله صلّی الله علیه وآله وسلّم را برایش آسان و قابل تطبیق در زندگی روزمره می‏‌سازد.

این کتاب بی‌ادعا و متواضعانه مطالب را ارائه می‏‌کند طوری که مخاطب دچار آشفتگی ذهنی و یا حس برتری‌جویی نویسنده نمی‏‌شود و با تأکید به سیره و روش اسوه حسنه حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی صلّی الله علیه وآله وسلّم و تعامل ایشان با دنیای اطرافشان به شیوه امروزی و به اصطلاح دانشگاهی با نظمی دلپذیر نگاشته شده است که می‌توان بی‌تکلف مرجع تربیتی-اسلامی معاصر در زمینه‌های مختلف بر آن نام نهاد و به درستی که عنوان پیامبر و شیوه اصلاح خطاها نامی برازنده این کتاب است.